Η επιλογή για την κατάλληλη σχολική τσάντα είναι κάτι που προβληματίζει αρκετούς γονείς με την έναρξη της σχολικής χρονιάς. Αυτό που κυρίως προβληματίζει είναι το μέγεθος, το σχήμα, το αν πρέπει να έχει ιμάντες, ροδάκια, ή πολλά χωρίσματα. Η κατάλληλη σχολική τσάντα θεωρείτε σημαντική γιατί έχει συσχετιστεί, τις περισσότερες φορές λανθασμένα, με προβλήματα της σπονδυλικής στήλης των παιδιών.

Η αντίληψη ότι η σχολική τσάντα μπορεί να προκαλέσει σκολίωση της σπονδυλικής στήλης, θεωρείτε πλέον ξεπερασμένη και παρότι έχουν δημοσιευτεί αρκετά άρθρα για αυτό, θα πρέπει ακόμα να τονίζεται. Ο συχνότερος τύπος σκολίωσης, που ακόμα ονομάζεται «ιδιοπαθής», είναι μία τρισδιάστατη παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης με γενετικό υπόβαθρο το οποίο δεν επηρεάζεται από εξωγενείς  παράγοντες όπως η σχολική τσάντα, ή ο τρόπος που κάθεται το παιδί.

Παρότι η λανθασμένη σχολική τσάντα δεν είναι σε θέση να προκαλέσει μόνιμη παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης όπως η κύφωση, ή η σκολίωση, έχει ενοχοποιηθεί για την πρόκληση πόνων στην πλάτη (ραχιαλγία) και στη μέση (οσφυαλγία) των παιδιών. Αυτό τις περισσότερες φορές προκαλείτε λόγω μυϊκής κόπωσης, ή ακόμα και τραυματισμού.

Η σχολική τσάντα μπορεί να προκαλέσει προβλήματα, όταν είναι δυσανάλογα μεγάλη σε μέγεθος, σε βάρος και όταν δεν είναι σωστά σχεδιασμένη. Το κάθε παιδί αναλόγως τις ανάγκες του και το σωματότυπο του χρειάζεται την ανάλογη  σχολική τσάντα. Για παράδειγμα άλλη τσάντα χρειάζεται ένα παιδί στην πρώτη δημοτικού και άλλη στην έκτη, ή στο γυμνάσιο.

Οι πόνοι στην πλάτη, ή τη μέση ενός παιδιού σχετίζονται και με την απόσταση και τη συχνότητα που θα πρέπει να την κουβαλάει. Το ιδανικό θα ήταν το παιδί να μη χρειαζόταν να κουβαλάει στο σχολείο μία βαριά τσάντα και τα περισσότερα βιβλία του και τα σχολικά του είδη να έμεναν εκεί, ή να ήταν σε ηλεκτρονική μορφή. Αυτό όμως απαιτεί σε κάθε σχολείο να υπάρχουν ξεχωριστοί χώροι φύλαξης, όπως ντουλάπια με κλειδαριά, για το κάθε παιδί, ή αρκετοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές, πράγμα αρκετά δύσκολο για τα περισσότερα σχολεία της χώρας μας, αν και αρκετές φορές η πρωτοβουλία και η καλή συνεργασία μεταξύ δασκάλων και γονιών  μπορεί να δώσει λύσεις.

Οι περισσότερες εργασίες και επιστημονικές εταιρείες αναφέρουν ότι το βάρος για τη σχολική τσάντα, όταν είναι φορτωμένη δε θα πρέπει να υπερβαίνει το 10% του βάρους του παιδιού, κάτι που στην πραγματικότητα τις περισσότερες φορές δεν επιτυγχάνεται. Θα πρέπει να γίνεται προσπάθεια το βάρος να είναι όσο γίνεται μικρότερο και αυτό επιδέχεται βελτίωση με συνεννόηση γονιών και διδασκόντων.

Όσον αφορά τα χαρακτηριστικά της σχολικής τσάντας οι περισσότερες μελέτες αναφέρουν ότι θα πρέπει:

• Να είναι από ύφασμα, γιατί είναι ελαφρότερες.
• Να έχουν φαρδιά λουράκια (ιμάντες) με αυξομειούμενο μήκος για να προσαρμόζονται στην πλάτη του παιδιού.
• Τα λουράκια της πλάτης θα πρέπει να έχουν επιπλέον επένδυση, όπως και η επιφάνεια που έρχεται σε επαφή με την πλάτη του παιδιού.
• Καλό θα είναι να υπάρχει πρόσθετο λουράκι που να δένει στη μέση για επιπλέον στήριξη.
• Να έχουν αρκετά χωρίσματα εσωτερικά για να μοιράζεται το βάρος.
• Τα βαρύτερα αντικείμενα να τοποθετούνται πιο κοντά στην πλάτη του παιδιού και τα ελαφρύτερα μακριά από αυτήν. Σε αντίθετη περίπτωση, μεταφέρεται το κέντρο βάρους του φορτίου της τσάντας μακρύτερα από τη σπονδυλική στήλη και προκαλεί μεγαλύτερες καταπονήσεις.
• Όταν είναι κρεμασμένη στους ώμους να σταματάει πάνω από τους γοφούς.
• Να έχουν ροδάκια σαν δεύτερη επιλογή, ιδιαίτερα για τα παιδιά μικρότερης ηλικίας.

Οι τσάντες με ροδάκια χρησιμοποιούνται κυρίως από παιδιά μικρότερης ηλικίας, αλλά δεν είναι εύκολες στη χρήση τους όταν το έδαφος είναι ανώμαλο, ή υπάρχουν πολλές σκάλες. Προτείνεται επίσης να σπρώχνεται μπροστά από το σώμα και όχι να τραβιέται με το ένα χέρι γιατί η στροφική κίνηση μπορεί να καταπονήσει τους μύες του παιδιού.

Το παιδί θα πρέπει επίσης να εκπαιδευτεί για να σηκώνει με ιδιαίτερη τεχνική τη σχολική τσάντα ώστε να αποφύγει πόνους στη μέση:

• Θα πρέπει να πιάσει την τσάντα με τα γόνατα λυγισμένα και στη συνέχεια να τη σηκώσει από τους ιμάντες ώμου. Έπειτα, αφού σταθεί όρθιο να τοποθετήσει τους ιμάντες στους ώμους του και να τους προσαρμόσει σωστά, έναν – έναν, έτσι ώστε ούτε να το σφίγγουν, ούτε να είναι ιδιαίτερα χαλαροί.
• Η συνήθεια να φοράει το παιδί τη σχολική τσάντα έχοντας την περασμένη στον ένα ώμο επιβαρύνει το σκελετό του και πρέπει να αποφεύγεται.
• Αν το παιδί αναγκάζεται να σκύψει μπροστά για να μεταφέρει την τσάντα του,  τότε ή είναι πολύ βαριά, ή δεν έχει εφαρμοστεί σωστά στην πλάτη του, ή δεν έχει τοποθετηθεί σωστά το περιεχόμενο.

Σε κάθε περίπτωση ένα παιδί που διαμαρτύρεται για πόνους στη μέση, ή την πλάτη, ή έχει παρατηρηθεί παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης θα πρέπει να εξετάζεται από ειδικό ορθοπαιδικό ιατρό και να μην εφησυχάζονται οι γονείς ότι φταίει η σχολική τσάντα, ή ο τρόπος που κάθεται γιατί μπορεί να υπάρχει κάποια άλλη αιτία.

Ανδρέας Μοράκης,

Ορθοπαιδικός Χειρουργός,

Τμήμα Σκολίωσης & Σπονδυλικής Στήλης ΓΝΑ ΚΑΤ