Η πρόληψη της οστεοπόρωσης

Η πρόληψη της οστεοπόρωσης είναι πολύ σημαντική καθώς οι επιπτώσεις της είναι πολύ σοβαρές, αυξάνοντας όπως φαίνεται από μελέτες και τη θνησιμότητα, λόγω των επιπλοκών που προκαλούνται από τα οστεοπορωτικά κατάγματα. Η οστεοπόρωση είναι  νόσος των οστών, που χαρακτηρίζεται από μειωμένη οστική αντοχή, που οφείλεται σε μείωση της οστικής πυκνότητας και  αλλοίωση της μικροαρχιτεκτονικής δομής των οστών, με αποτέλεσμα την αυξημένη ευθραυστότητά τους και τον αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων.

Η πρόληψη της οστεοπόρωσης

Η πιο συχνή μορφή οστεοπόρωσης είναι η μετεμμηνοπαυσιακή, αλλά μπορεί να οφείλεται και σε άλλους παράγοντες όπως η λήψη φαρμάκων, παθήσεις του θυρεοειδούς κ.α. Η μετεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση, είναι νόσος που οφείλεται στην απώλεια οστικής πυκνότητας και απασχολεί όλο και περισσότερες γυναίκες, αλλά σε μικρότερο βαθμό και άνδρες. Η πρόληψη της οστεοπόρωσης πρέπει να ξεκινάει από μικρή ηλικία,  καθώς η οστική μάζα σχηματίζεται σιγά – σιγά από την αρχή της ζωής του ανθρώπου, φθάνει στη μεγαλύτερη πυκνότητα της στην ηλικία των 25-35 ετών και από την ηλικία των 45 ετών αρχίζει να μειώνεται σταδιακά.

Ποιοι είναι λοιπόν οι παράγοντες εκείνοι που συμβάλλουν στη μείωση της οστικής μάζας και θα πρέπει να είναι γνωστοί για την πρόληψη της οστεοπόρωσης;

πρόληψη της οστεοπόρωσης

1. Το κάπνισμα μειώνει τα επίπεδα οιστρογόνων στις γυναίκες, ιδίως μετά την εμμηνόπαυση και έχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν οστεοπόρωση.

2. Η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών ελαττώνει την «οστεοβλαστική» δραστηριότητα των οστών και έχει  αρνητική επίδραση στα κύτταρα που σχηματίζουν τα οστά μας.

3. Η πρόσληψη καφεΐνης μεγαλώνει τον κίνδυνο οστεοπόρωσης αλλά δεν έχει πλήρως διευκρινισθεί μέσω ποιου βιολογικού μηχανισμού. Μία πιθανή εξήγηση είναι ότι η καφεΐνη διεγείρει την αποβολή ασβεστίου στα ούρα.

4. Η πρόσληψη αλατιού πέρα από το κανονικό έχει σαν αποτέλεσμα την αποβολή ασβεστίου με τα ούρα. Στις νέες γυναίκες τα οιστρογόνα μπορούν να δράσουν προστατευτικά έναντι αυτού του μηχανισμού, στις μεγαλύτερες όμως γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση πρέπει να δίνεται μεγάλη προσοχή στη χρήση αλατιού στο φαγητό.

Η πρόληψη της οστεοπόρωσης.

5. Σημαντική για την πρόληψη της οστεοπόρωσης αποτελεί η μικρή πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D, από δίαιτα πτωχή σε γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα που προδιαθέτει στην εμφάνιση οστεοπόρωσης. Εδώ γίνεται και η μεγαλύτερη παρανόηση γιατί οι περισσότεροι ξεκινούν να πίνουν γάλα πλησιάζοντας την ηλικία «κινδύνου» ενώ έχουν περάσει τα χρόνια μεταξύ της παιδικής ηλικίας και των 40, αδιαφορώντας για την σωστή λήψη τροφών πλούσιων σε ασβέστιο. Μία δίαιτα πτωχή σε ασβέστιο σε νεαρή ηλικία μας εμποδίζει να φθάσουμε την μέγιστη οστική πυκνότητα πριν την κρίσιμη ηλικία των 25-40 ετών και μας κάνει λιγότερο ικανούς να «αποκρούσουμε» την απώλεια οστικής μάζας στο μέλλον. Πόσο όμως ασβέστιο χρειαζόμαστε καθημερινά ώστε να σχηματίσουμε και να διατηρήσουμε γερά οστά;

Σύμφωνα με τις διεθνείς επιστημονικές οδηγίες για την πρόληψη της οστεοπόρωσης:

Ενήλικες κάτω των 50 ετών χρειάζονται στη διατροφή τους 1000mg ( δηλαδή 1 γραμμάριο) ασβεστίου και 400-800 IU (Διεθνείς μονάδες) βιταμίνη D, καθημερινά. Ενήλικες άνω των 50 ετών χρειάζονται αντιστοίχως, 1200 mg ασβεστίου και 1000 IU βιταμίνης D σε καθημερινή βάση.

Η βιταμίνη D παράγεται από των ίδιο τον οργανισμό με τη βοήθεια της ηλιακής ακτινοβολίας, οπότε και οι βόλτες τις ηλιόλουστες ημέρες στη χώρα μας μπορούν να είναι πολύ επωφελείς. Το χειμώνα πρέπει να εκθέτει κανείς το δέρμα των χεριών, των ποδιών και του προσώπου του στον ήλιο τουλάχιστον μισή ώρα το πρωί και μισή ώρα το απόγευμα, ενώ το καλοκαίρι χρειάζονται 15 λεπτά το πρωί και 15 το απόγευμα. Το καλοκαίρι προτείνεται  η χρήση αντηλιακού.

Το παράγωγο της βιταμίνης D, θα το βρείτε στις τροφές: μουρουνέλαιο, ψητή ρέγκα, παστή ρέγκα, μαγειρεμένος σολομός, μαγειρεμένο σκουμπρί, τόνος σε λάδι, σαρδέλες σε λάδι, εμπλουτισμένο γάλα, μαργαρίνη εμπλουτισμένη, βραστά αυγά, μακαρόνια με τυρί, μαγειρεμένο συκώτι, ή βοδινό.

6. Η πρόσληψη ζωικών πρωτεϊνών (όπως αυτές του κρέατος), σε ποσοστό που ξεπερνά το 20% των ημερήσιων θερμίδων δημιουργεί «αρνητικό ισοζύγιο ασβεστίου», βοηθά δηλαδή μεγάλη ποσότητα ασβεστίου να φεύγει από τον οργανισμό αποβαλλόμενο με τα ούρα.

Και η φυτοφαγία όμως, αν δεν δοθεί προσοχή στην ισορροπία των γευμάτων μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα. Οι φυτικές ίνες π.χ. που είναι ευεργετικές στην πρόληψη του καρκίνου των εντέρων και την αντιμετώπιση της υπερχοληστεριναιμίας, αν προσλαμβάνονται σε υπερβολικές ποσότητες «δεσμεύουν» το ασβέστιο και δεν το αφήνουν διαθέσιμο για τα οστά.

Άσκηση και οστεοπόρωση

7. Η καθημερινή κίνηση και η συστηματική γυμναστική (20′ λεπτά, τρεις ή τέσσερις φορές την εβδομάδα) βοηθά στο χτίσιμο γερών οστών και επίσης μας βοηθά να αποφύγουμε την απώλεια οστικής πυκνότητας. Ποτέ δεν είναι αργά για ν’ αρχίσουμε να ασκούμε το σώμα μας. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι γυναίκες που ασκήθηκαν για ένα χρόνο στην μεταεμμηνοπαυσιακή τους ηλικία, είχαν εκείνο τον χρόνο μικρότερη απώλεια οστικής μάζας από τις γυναίκες της ίδιας ηλικίας που δεν ασκήθηκαν και παρόμοια αποτελέσματα έδειξαν και μελέτες που έγιναν σε ηλικιωμένους άνδρες.

8. Τον κίνδυνο εμφάνισης οστεοπόρωσης αυξάνει και η χρήση για μεγάλο χρονικό διάστημα μερικών φαρμάκων όπως τα κορτικοστεροειδή, μερικά αντιεπιληπτικά, μερικά διουρητικά φάρμακα που μειώνουν τα επίπεδα οιστρογόνων, μερικά αντιβιοτικά κ.α.

9.Απώλεια βάρους: Ενώ η απώλεια βάρους μπορεί να προστατέψει από σακχαρώδη διαβήτη, ή καρδιαγγειακή νόσο, μπορεί να βλάψει την υγεία των οστών. Αν απαιτείται να χάσετε βάρος, καλό θα ήταν να προστατέψετε τα οστά σας με ταυτόχρονη άσκηση και διατροφή πλούσια σε ασβέστιο και βιταμίνη D.

Οι γυναίκες στην ηλικία των 45 ετών και άνω, θα πρέπει να επισκέπτονται ιατρό (ορθοπαιδικό, ρευματολόγο, ενδοκρινολόγο, παθολόγο), που ασχολείται με την οστεοπόρωση, ειδικά αν έχουν κάποιον, ή κάποιους από τους παραπάνω παράγοντες κινδύνου. Συνήθως στην ηλικία των 45 ετών πρέπει να γίνεται η πρώτη μέτρηση οστικής πυκνότητας, για να εντοπιστεί τυχόν υπάρχον πρόβλημα και για να υπάρχει εξέταση αναφοράς για το μέλλον. Περαιτέρω εξετάσεις και η συχνότητα παρακολούθησης, θα καθοριστεί από τον ειδικό ιατρό.

Η πρόληψη της οστεοπόρωσης πρέπει να ξεκινάει, ειδικά για τις γυναίκες, από την εφηβική ηλικία, για αυτό παίζει σημαντικό ρόλο η σωστή ενημέρωση.

Ανδρέας Μοράκης, Ορθοπαιδικός Χειρουργός